Qarnımızda hiss etdiyimiz hər bir ağrı, xüsusilə də bağırsaq nahiyəsində yaranan kəskin və şiddətli sancılar ciddi narahatlığa səbəb ola bilər.
Bəzən sadə bir həzmsizlik və ya qaz sancısı kimi qəbul etdiyimiz bu ağrılar, əslində təcili tibbi müdaxilə tələb edən ciddi xəstəliklərin ilk siqnalı ola bilər.
“Yoğun bağırsaq ağrısı nəyin xəbərçisi ola bilər?” sualına cavab axtaranlar üçün bu bloq yazısında problemin kökünə enəcək və potensial səbəbləri ətraflı şəkildə araşdıracağıq.
Unutmayın, bu məqalə yalnız məlumatlandırma məqsədi daşıyır və heç bir halda həkim müayinəsini əvəz etmir. Şiddətli və keçməyən qarın ağrınız varsa, dərhal həkimə müraciət etməlisiniz.
Yoğun bağırsaq ağrısının əsas səbəbləri
Bəzi yoğun bağırsaq ağrıları “təxirəsalınmaz” vəziyyətlər kimi təsnif edilir və vaxt itirilmədən diaqnoz qoyulub müalicə edilməlidir. Bu hallarda hər dəqiqənin əhəmiyyəti böyükdür.
1. Appendisit (Kor Bağırsağın İltihabı)
Appendisit, yoğun bağırsağın başlanğıcında yerləşən kiçik, barmaqşəkilli çıxıntı olan appendiksin iltihabıdır. Partladığı təqdirdə həyati təhlükə yaradan peritonitə (qarın boşluğunun iltihabı) səbəb ola bilər.
- Ağrının Xarakteri: Adətən göbək ətrafında küt bir ağrı ilə başlayır və bir neçə saat ərzində qarnın sağ aşağı hissəsinə doğru yer dəyişir. Ağrı getdikcə kəskinləşir, hərəkət, öskürək və ya asqırıq zamanı daha da şiddətlənir.
- Əlavə Simptomlar: Ürəkbulanma, qusma, iştahsızlıq, yüngül hərarət, qəbizlik və ya ishal.
2. Bağırsaq Keçməzliyi
Bağırsaqların mexaniki və ya funksional səbəblərdən tıxanması nəticəsində qida və mayenin hərəkətinin dayanmasıdır. Bu, bağırsaq divarının zədələnməsinə və qanqrenaya səbəb ola biləcək təcili bir vəziyyətdir.
- Ağrının Xarakteri: Kəskin, sancışəkilli və tutmaşəkilli ağrılar. Ağrılar dalğavari şəkildə gəlib gedə bilər.
- Əlavə Simptomlar: Qarnın köpməsi (şişməsi), qusma (bəzən nəcis qoxulu ola bilər), nəcis və qaz ifrazının tam dayanması.
3. Peritonit (Qarın Boşluğunun İltihabı)
Qarın boşluğunu və daxili orqanları örtən nazik təbəqə olan peritonun iltihabıdır. Adətən orqanlardan birinin (məsələn, appendiks, mədə, bağırsaq) deşilməsi nəticəsində yaranır və dərhal müdaxilə edilməzsə, ölümcül ola bilər.
- Ağrının Xarakteri: Kəskin, dözülməz, bütün qarına yayılan daimi ağrı. Ən kiçik hərəkətdə və ya qarına toxunduqda belə ağrı şiddətlənir. Xəstələr adətən hərəkətsiz, dizlərini qarına yığmış vəziyyətdə uzanırlar.
- Əlavə Simptomlar: Yüksək hərarət, titrəmə, ürək döyüntüsünün sürətlənməsi, ürəkbulanma, qusma, qarnın taxta kimi sərt olması.
4. Pankreatit (Mədəaltı Vəzin İltihabı)
Mədəaltı vəzin iltihabı zamanı həzm fermentləri bağırsağa çatmadan vəzin özündə aktivləşərək onu zədələməyə başlayır.
- Ağrının Xarakteri: Qarnın yuxarı hissəsində qəfil başlayan və kürəyə yayılan (“kəmərvari”) şiddətli ağrı. Adətən yağlı yeməklərdən və ya spirtli içki qəbulundan sonra başlayır.
- Əlavə Simptomlar: Ürəkbulanma, şiddətli qusma, hərarət, nəbzin sürətlənməsi, qarında həssaslıq.
5. Divertikulit
Yoğun bağırsağın divarında əmələ gələn kiçik kisəciklərin (divertikulların) iltihablaşması və ya infeksiyalaşmasıdır.
- Ağrının Xarakteri: Əksər hallarda qarnın sol aşağı hissəsində hiss edilən, bir neçə gün ərzində tədricən arta bilən kəskin və daimi ağrı.
- Əlavə Simptomlar: Hərarət, titrəmə, ürəkbulanma, qusma, qəbizlik və ya ishal.
Xroniki və təkrarlanan ağrılara səbəb olan vəziyyətlər
Bəzi xəstəliklər isə təcili olmasa da, uzun müddət davam edən və ya periodik olaraq təkrarlanan bağırsaq ağrıları ilə özünü göstərir.
1. İltihabi Bağırsaq Xəstəlikləri (İBX)
Bu, həzm sisteminin xroniki iltihabı ilə xarakterizə olunan bir qrup xəstəlikdir. Ən geniş yayılmış növləri Kron xəstəliyi və Xoralı kolitdir.
- Ağrının Xarakteri: Qarın nahiyəsində sancışəkilli ağrılar.
- Əlavə Simptomlar: Uzun sürən ishal (bəzən qanlı), təcili tualetə getmə ehtiyacı, arıqlama, halsızlıq, hərarət.
2. Qıcıqlanmış Bağırsaq Sindromu (QBS)
QBS bağırsağın funksional pozğunluğudur, yəni bağırsağın quruluşunda bir problem olmasa da, normal fəaliyyəti pozulur. Həyati təhlükəsi olmasa da, həyat keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salır.
- Ağrının Xarakteri: Spastik və sancışəkilli ağrılar. Adətən defekasiya (nəcis ifrazı) aktından sonra ağrı azalır və ya keçir.
- Əlavə Simptomlar: Qarında köp və gərginlik hissi, ishal, qəbizlik və ya bu halların növbələşməsi, nəcisdə selik.
Nə Zaman Təcili Yardım Çağırmalı?
Aşağıdakı əlamətlərdən hər hansı biri şiddətli bağırsaq ağrısı ilə müşayiət olunursa, dərhal 103-ə zəng edin və ya ən yaxın təcili yardım şöbəsinə müraciət edin:
- Dözülməz və qəfil başlayan ağrı.
- Qanlı nəcis və ya qan qusma.
- Yüksək hərarət.
- Qarnın sərtləşməsi və şişməsi.
- Ağrının hərəkətlə kəskin artması.
- Nəcis və qaz ifrazının tam dayanması.
- Davamlı ürəkbulanma və qusma.
- Başgicəllənmə, huşun itməsi, təngnəfəslik.
Yekun olaraq, bağırsaq ağrısı müxtəlif səbəblərdən qaynaqlana bilən mürəkkəb bir simptomdur. Bədəninizin sizə göndərdiyi siqnallara qarşı diqqətli olun.
Ağrının xarakterini, müddətini və digər müşayiətedici əlamətləri izləyin. Şübhəli vəziyyətlərdə isə özünü müalicə ilə məşğul olmaqdansa, mütləq şəkildə peşəkar tibbi yardım almaq həyatınızı xilas edə bilər.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.