Qastrit, mədənin selikli qişasının iltihabıdır və günümüzdə bir çox insanın qarşılaşdığı yayğın bir problemdir. Mədədə yanma, ağrı, köp, ürəkbulanma kimi xoşagəlməz simptomlarla özünü göstərən bu xəstəliyin müalicəsində dərmanlarla yanaşı, doğru qidalanma da həlledici rol oynayır.
Düzgün pəhriz mədənin daha da qıcıqlanmasının qarşısını alaraq, sağalma prosesini sürətləndirir və simptomları əhəmiyyətli dərəcədə yüngülləşdirir.
Qastrit zamanı nə yeməliyik?
Bu dövrdə mədəni yormayan, asan həzm olunan və iltihab əleyhinə xüsusiyyətlərə malik qidalara üstünlük verilməlidir:
- Tərəvəzlər: Kök, kartof, balqabaq, brokoli, gül kələmi, ispanaq (yaxşı bişirilmiş) kimi tərəvəzlər püre şəklində və ya buxarda bişirilmiş halda istehlak edilə bilər.
- Meyvələr: Turş olmayan meyvələr – banan, alma (bişirilmiş və ya püresi), armud, heyva (bişirilmiş) mədə üçün faydalıdır.
- Taxıllar: Yulaf əzməsi, düyü, manna yarması, qarabaşaq kimi sıyıqlar mədə divarını örtərək onu qoruyur. Köhnə (bəyat) ağ çörək və suxari də olar.
- Ət və Balıq Məhsulları: Yağsız toyuq və hinduşka sinəsi, dovşan əti, yağsız balıq növləri (məsələn, treska, xek) buxarda, qaynadılmış və ya sobada hazırlanmalıdır.
- Süd Məhsulları: Yağsız və ya az yağlı süd, kəsmik, turş olmayan kefir və qatıq (xüsusilə ev qatığı) faydalıdır. Probiotiklərlə zəngin olan bu məhsullar mədə-bağırsaq florasını yaxşılaşdırır.
- Yumurta: Suda bişirilmiş və ya buxarda hazırlanmış omlet şəklində yeyilə bilər (gündə 1 ədəddən çox olmamaq şərti ilə).
- İçkilər: İtburnu dəmləməsi, çobanyastığı çayı, zəif dəmlənmiş yaşıl çay və qazsız mineral sular məsləhət görülür.
Qastrit zamanı qidalanmanın ümumi prinsipləri
Qastritlə mübarizədə uğurun açarı nizamlı və mədəyə zərər verməyən qidalanma rejimindən keçir. Aşağıdakı qaydalara əməl etmək vacibdir:
- Az-az və Tez-tez Yeyin: Gün ərzində 3 böyük yemək əvəzinə, 5-6 kiçik porsiya ilə qidalanın. Bu, mədənin həzm yükünü azaldır və turşu ifrazını tənzimləyir.
- Yeməklərin Temperaturuna Diqqət Edin: Nə çox isti, nə də çox soyuq qidalar qəbul edin. İlıq yeməklər mədənin selikli qişasını qıcıqlandırmır.
- Yaxşıca Çeynəyin: Qidanı yaxşı çeynəmək həzm prosesini asanlaşdırır və mədənin işini yüngülləşdirir.
- Bişirmə Üsullarını Dəyişin: Qızartma və qovurma kimi yağlı üsullardan imtina edin. Buxarda bişirmə, pörtləmə, qaynatma və sobada bişirmə ən ideal seçimlərdir.
- Bol Maye Qəbul Edin: Gün ərzində kifayət qədər su içmək həzm sistemi üçün vacibdir. Ancaq yemək zamanı çox maye qəbul etmək mədə şirəsinin konsentrasiyasını azaldaraq həzmi çətinləşdirə bilər.
Qastrit zamanı nə yemək olmaz?
Bəzi qidalar isə mədə turşuluğunu artıraraq və selikli qişanı qıcıqlandıraraq qastritin simptomlarını şiddətləndirə bilər.
Bu səbəbdən aşağıdakı qidalardan uzaq durmaq tövsiyə olunur:
- Yağlı və Qızardılmış Yeməklər: Bütün növ qızartmalar, fast-fud, yağlı ət və balıq növləri, kolbasa və sosis məmulatları.
- Turş və Acı Qidalar: Turşular (şorabalar), sirkə, xardal, istiot və digər acı ədviyyatlar.
- Turş Meyvə və Tərəvəzlər: Sitrus meyvələri (portağal, limon, qreyfrut), pomidor və onun məhsulları (tomat pastası, ketçup), turp, soğan, sarımsaq.
- Kobud Lifli Qidalar: Təzə kələm, paxlalılar (noxud, lobya, mərci), göbələk.
- Şirniyyatlar və Un Məmulatları: Təzə bişirilmiş çörək və bulka, tort, pirojna, şokolad.
- İçkilər: Qəhvə, tünd çay, qazlı içkilər, spirtli içkilər, təzə sıxılmış turş meyvə şirələri.
Qastrit xəstələri üçün gündəlik qidalanma planı
Bu, sadəcə bir nümunədir və hər kəsin fərdi ehtiyaclarına görə dəyişə bilər.
- Səhər Yeməyi (Saat 8:00): Suda bişirilmiş yulaf sıyığı, 1 dilim bəyat çörək, çobanyastığı çayı.
- Ara Yemək (Saat 11:00): Sobada bişirilmiş alma.
- Nahar (Saat 14:00): Tərəvəz bulyonunda hazırlanmış yüngül şorba, buxarda bişirilmiş toyuq kotleti və kartof püresi.
- Ara Yemək (Saat 17:00): Bir stəkan az yağlı kefir və bir neçə ədəd suxari.
- Şam Yeməyi (Saat 20:00): Buxarda bişirilmiş balıq və düyü.
- Yatmazdan Əvvəl (Saat 22:00): Bir stəkan ilıq süd (əgər mədənizdə narahatlıq yaratmırsa).
Unutmayın ki, qastritin müalicəsi fərdi yanaşma tələb edir. Pəhrizə başlamazdan əvvəl mütləq həkim qastroenteroloqla məsləhətləşin. Həkiminiz xəstəliyin formasından (kəskin və ya xroniki), turşuluğun səviyyəsindən və ümumi sağlamlıq vəziyyətinizdən asılı olaraq sizə ən uyğun qidalanma planını təyin edəcəkdir.
Sağlam qidalanaraq və həyat tərzinizə diqqət yetirərək mədənizin sağlamlığını bərpa edə və həyat keyfiyyətinizi artıra bilərsiniz.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.