Hepatit B xəstəliyi, eyni adla tanınan virus səbəbindən qaraciyərdə inkişaf edən vəziyyət kimi təyin edilə bilər. Hepatit B xəstəliyi dünyanın hər yerində tez-tez rast gəlinən qaraciyər iltihabıdır. Xüsusilə Cənubi Avropa, Şərq və Uzaq Şərq bölgələrində tez-tez rast gəlinən bir problemdir.
Hepatit B əlamətləri nələrdir?
Hepatit B adətən özünü büruzə vermədən irəliləyir. İlk infeksiyada xəstələrin 20%-də sarılıq görünür, qalan 80%-də isə əlamət görünmür.
Virus ilə yoluxmuş bir insanda ortaya çıxan geniş yayılmış əlamətlər yorğunluq, iştahın azalması, ürəkbulanma, qusma, qarın və oynaq ağrıları və sarılıq görünür.
Əlamətləri yoluxduqdan 1-dən 4 aya qədər sonra ortaya çıxmağa başlayır, lakin bəzi hallarda bu müddət iki həftəyə qədər düşə bilər.
Hepatit B əlamətləri bunlardır:
- Qızdırma
- Halsızlıq və tükənmişlik hissi
- Dərinin və göz ağının saralması (sarılıq)
- Qarın ağrısı
- Sidik rəngində tündləşmə
- Ürəkbulanma və qusma
- İştah itkisi
- Əzələ və oynaq ağrıları
Əlamət vermədən xəstəlik irəlilədikdən sonra xroniki viral infeksiya 10-50 il müddətindən sonra özünü sirroz və ya xərçəng kimi göstərir.
Bu vəziyyətlər yalnız xəstəlik çox irəlilədikdən sonra görünür. Ölüm, ən çox sirroza bağlı qaraciyər çatışmazlığı və qaraciyər xərçəngi səbəbiylə baş verir. Bu vəziyyətdə həll yolu yalnız qaraciyər köçürməsidir.
Hepatit B necə yoluxur?
Bu virus insana müxtəlif yollarla yoluxur. Yoluxma; qan, qan məhsulları və infektə olmuş bədən mayelərinin bədənə daxil olması ilə baş verir.
Digər keçid yollarının qorunmasız cinsi əlaqə, narkotik istifadəsi, sterilizə edilməmiş iynələr və hamiləlikdə anadan körpəyə keçid olduğu bilinir.
Geniş yayılmış inanışın əksinə olaraq Hepatit B; eyni qabdan yemək yemək, öpüşmək və öskürək kimi yollarla yoluxmur.
Həmçinin xəstəlik iş və məktəb həyatı baxımından da risk yaratmır. Ortaq sahələrin istifadəsi virusun yoluxması üçün kifayət deyil.
Xəstəliyin gedişatı kəskin və ya xroniki ola bilər. Lakin bəzi şəxslər xəstəliyə tutulsa da, əlamət göstərmədən səssiz daşıyıcılar ola bilərlər.
Virus kimlərdə görünür?
Xüsusilə səhiyyə işçiləri hepatit B-yə qarşı böyük risk altındadır. Bunun səbəbi səhiyyə işçilərinin gün ərzində tez-tez qanla təmasda olmalarıdır.
Qan alarkən iynə batması vəziyyətində xəstəlik səhiyyə işçisinə yoluxa bilər. Hepatit B daşıyan anaların körpələri də risk altındadır.
Doğuş zamanı yoluxma anadan uşağa baş verə bilər. Həmçinin qorunmasız cinsi əlaqəyə girənlər də risk altındadır.
Hepatit B mövzusunda riskli qrupda yer alan şəxsləri aşağıdakı kimi sıralamaq mümkündür:
- Ortaq şpris istifadə edən narkotik maddə asılıları
- Qan köçürülənlər və əməliyyat olunanlar
- Cərrahi əməliyyat və tibbi müalicə alanlar
- Hamilə qadınların körpələri (Ana Hepatit B daşıyıcısıdırsa)
- Səhiyyə personalı/təhsilçilər
- Hemodializ xəstələri,
- hematoloji xəstələr
- Virusu daşıyan şəxsin ailə üzvləri
- Qorunmasız və çox partnyorlu cinsi həyat
- Alkoqol asılıları
Xəstəliyin diaqnoz üsulları nələrdir?
Diaqnozu qoymaq üçün qan testlərinə ehtiyac var. Qan testləri ilə virusa aid antigenlərə və şəxsdəki antikorlara baxılır. Xəstəliyin olmaması üçün hər ikisinin neqativ nəticə verməsi lazımdır.
Antikor müsbət çıxırsa, şəxs xəstəliyi keçirib və tamamilə sağalıb. Bu şəxslər Hepatit B-yə qarşı ömür boyu immunitet qazanmış olurlar. Lakin antigen müsbət çıxırsa, bu, şəxsin bədənində hələ də virus olduğu mənasını verir.
Əgər antigen 6 aydan uzun müddət müsbət qalırsa, bu xroniki infeksiya mənasına gələ bilər. Şəxsin HBsAg dəyəri müsbətdirsə, şəxsin bədənində Hepatit B virusu var.
Müsbət dəyər şəxsin Hepatit B peyvəndinə uğurlu reaksiya göstərdiyini; xroniki olmayan hepatit B infeksiyasından sağaldığını və bunun yanında gələcəkdə hepatit B infeksiyasına immunitet qazandığını göstərir.
HBcAb-nin müsbət olması isə əvvəllər keçirilmiş hepatit B infeksiyasına işarə edir.
Hepatit B müalicəsi mümkündürmü?
Hepatit B, ən uzun müalicə müddəti olan xəstəliklərdən biridir. Müalicələr bəzi şəxslərdə ömür boyu davam edə bilər. Xəstəliyi tamamilə keçirən bir dərman isə tapılmamışdır.
Dərman müalicəsinin kəsildiyi hallarda xəstəlik şiddətini artıra bilər. Xüsusilə daşıyıcı şəxslər ildə 1-2 dəfə mütləq sağlamlıq yoxlamalarını etdirməlidirlər.
Bu baxımdan sirrozlu və ciddi xroniki hepatitli şəxslər həkim məsləhəti olmadan heç vaxt istifadə etdikləri dərmanları buraxmamalıdırlar.
Xroniki Hepatit B xəstələrinin ildə 1 və ya 2 dəfə ultrasəs müayinələri aparılmalıdır. Bu tədbirlərə əməl edilməməsi halında xəstəlik şiddətini artıra bilər və qaraciyər çatışmazlığına səbəb ola bilər. Bu vəziyyətdə isə qaraciyər köçürməsi tək həll yoludur.
Hepatit B müalicəsi necə aparılır?
Uzun müddətdir ki, Hepatit B müalicəsi üçün yeni antiviral dərmanlar istifadə edilir. Bunun yanında yeni dərmanlar üçün də tədqiqatlar hələ davam edir.
Lakin əlaqədar müalicələr tətbiq edilsə də, xəstəlikdən tamamilə qurtulmaq mümkün deyil. Aparılan müalicələr xəstəliyi yavaşlatmağa və virus aktivliyini azaltmağa yönəlmişdir.
Hepatit B peyvəndi nədir?
Hepatit B peyvəndi, Hepatit B ilə əvvəllər qarşılaşmamış şəxslərə edilir. Xüsusilə bəzi peşə qrupları Hepatit B baxımından böyük risk altındadır.
Bu şəxsləri peyvəndləmə ilə qorumaq mümkündür. Məsələn, səhiyyə işçilərinin hamısı əhəmiyyətli risk altında işlədiyi üçün mütləq peyvənd olunmaları lazımdır.
Bu şəxslər, başqalarının bədən mayeləri ilə ən çox təmasda olan peşə qruplarındandır. Qayğı evi işçiləri və müəllimlərin də digər insanlarla təması çox olduğundan peyvənd olunmaları vacibdir.
Beləliklə, bu şəxslər xəstəliklə qarşılaşsa belə hər hansı bir sağlamlıq problemi ortaya çıxmayacaq.
Peyvəndi necə tətbiq edilir?
Hepatit B peyvəndi ilk olaraq körpəlik dövründə tətbiq edilir. Körpələrdə birinci doza peyvənd ilk 72 saat içərisində tətbiq edilir.
İkinci doza isə körpə 1-ci ayını bitirdikdən sonra tətbiq edilir. Son doza olan üçüncü doza isə 6-cı ay tamamlandıqdan sonra tətbiq edilir.
Lakin ana Hepatit B daşıyıcısıdırsa, ilk dozası körpənin doğumundan 12 saat içərisində edilməlidir. Sonra bu proses yenə 1-ci ay və 6-cı ay sonunda təkrarlanmalıdır.
Yetkin şəxslərin xəstəlikdən tam olaraq qorunması üçün cəmi 3 doza peyvənd olmaları məsləhət görülür. Hepatit B-nin peyvənd təqvimi isə Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən müəyyən edilmişdir.
Xəstəlik daşıyıb-daşımadığınızı öyrənmək üçün Hepatit B testi olmaq da vacibdir. Hepatit B testini də eyni şəkildə xəstəxanalarda, səhiyyə qurumlarında və ailə həkimliklərində etdirmək mümkündür.
Hepatit B xəstələri nələrə diqqət etməlidir?
Hepatit B xəstələri dərman müalicələrinin yanı sıra qidalanmalarına da diqqət etməlidirlər. Bu şəxslər alkoqol almamalı və bitki həllərini istifadə etməməlidirlər.
Xüsusilə çox duzlu yeməklər seçilməməlidir. Şəxsdə çəki problemi varsa, müntəzəm məşq və uyğun bir qidalanma düzəni lazımdır. Lakin unutulmamalıdır ki, heç bir tərəvəz və meyvə xəstəliyi keçirməyə kömək etməyəcək.
Xüsusilə ənginar, qaraciyərə çox istifadə edildikdə zərər verə bilər. Qaraciyər xəstəliklərində filter qəhvənin qaraciyərə yaxşı təsir etdiyi bilinir.
İmmunitet sistemini basqılayıcı dərman istifadə edən xəstələrdə Hepatit B şiddətlənə bilər və əhəmiyyətli dərəcədə qaraciyər zədələnməsinə yol aça bilər.
Orqan köçürülmüş şəxslər, xərçəng və leykemiya xəstələri də bu baxımdan risk altındadır.
Həmçinin xroniki revmatizmal xəstəliyi və xroniki bağırsaq xəstəliyi olan şəxslərdə də Hepatit B dağıdıcı nəticələrə səbəb ola bilər.
Bu şəxslərdə izlənəcək olan müalicə digər xəstələrin müalicəsindən fərqli olaraq aparıla bilər. Müalicələr uzunmüddətli və qoruyucudur.
Hepatit B haqqında tez-tez soruşulan suallar
Hepatit B daşıyıcısı kimə deyilir?
Yetkin xəstələrin təxminən 10%-də qandakı virus təmizlənmir. Uşaq xəstələrdə isə bu nisbət təxminən 90%-dir. Bu vəziyyətdə bu şəxslər virusu daşıyırlar və başqalarına yoluxdururlar. Bu şəxslərə Hepatit B daşıyıcısı deyilir.
Görünüşdə heç bir sağlamlıq problemi əlaməti göstərməyən şəxslər bədən mayeləri ilə xəstəliyi digər insanlara yoluxdururlar.
Hepatit B daşıyıcılarından bəzilərində xroniki xəstəlik inkişaf edir və bunun nəticəsində sirroz və qaraciyər xərçəngi görülə bilər.
Hepatit B xroniki xəstəlik varsa nə etmək lazımdır?
Bu vəziyyətdə virus şəxsin bədəninə artıq daxil olmuşdur, lakin şəxsdə immunitet inkişaf etməmişdir. Bu şəxslər uzun illər boyunca lazımi tədbirləri alaraq normal həyatlarına davam edə bilərlər.
Lakin bu vəziyyətdə həkim nəzarətində olmaları şərtdir. Vaxtaşırı ediləcək olan bəzi müayinələr ilə vəziyyət nəzarət altına alına bilər. Lakin bu şəxslər xəstəliyi başqalarına yoluxdurma riskləri olduğunu heç vaxt unutmamalıdırlar.
Hepatit B xəstələri idman edə bilərmi?
Hepatit B xəstələrinin idman fəaliyyətlərinə qatılmalarının heç bir maneəsi yoxdur. Bu şəxslər idman kimi fəaliyyətlərdə digərləri üçün risk yaratmırlar.
Hepatit B peyvəndi qoruyucudurmu?
Hepatit B peyvəndi xəstəlikdən qorunmaq üçün ən effektiv üsuldur. Peyvənd təqviminə görə tətbiq edilmiş olan 3-ər dozadan sonra şəxslər yaranan antikorlar sayəsində xəstəliyə qarşı ömür boyu qorunacaqlar.
Hepatit B öldürücüdürmü?
Sağlam daşıyıcıların ildə 1 və ya 2 dəfə yoxlamalarını etdirmələri şərtdir. Bunun yanında dərman müalicəsi görən şəxslər dərmanlarını istifadə etməyi həkimləri demədiyi müddətcə buraxmamalıdırlar.
Bu vəziyyətdə sirroz və ya qaraciyər xərçəngi inkişaf edə bilər. Sirroz da qaraciyər xərçəngi də öldürücü xəstəliklərdəndir.
Gözəllik mərkəzlərindən Hepatit B yoluxurmu?
Hepatit B xəstəliyi, şəxsdən şəxsə bədən mayeləri ilə yoluxur. Ortaq istifadə edilən manikür və pedikür alətləri Hepatit B-nin yanında viral infeksiyalar və göbələk xəstəlikləri baxımından da risk təşkil edir.
Gözəllik mərkəzlərində istifadə edilən alətlər kəsik və sıyrıntılara səbəb ola bilər.
Başqa şəxslər üçün də bu alətlərin istifadəsi vəziyyətində xəstəlik digər insanların qan dövranına girə bilər. Bu üzdən manikür və pedikür dəstləri şəxsə xüsusi olması lazım olan əşyalardır.
Gözəllik mərkəzlərində birdəfəlik manikür və pedikür dəstləri seçilirsiniz və ya öz dəstinizi özünüzlə apara bilərsiniz.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
