Qarında köp və şişkinlik, qarın bölgəsindəki həddindən artıq qaz yığılması, maye toplanması və ya bağırsaqların genişlənməsi nəticəsində yaranılan bir vəziyyətdir.

Bu vəziyyət qarın bölgəsinin şiş, gərgin və narahat hiss edilməsinə səbəb ola bilər. Qarın şişkinliyi, bir çox şəxs üçün narahat edici bir vəziyyət ola bilər və adətən həzm sistemi problemlərinin bir əlaməti olaraq ortaya çıxır.

Qarın şişkinliyi əlamətləri nələrdir?

Qarın şişkinliyi, çox zaman yüngül və keçici bir problem olsa da əlamətləri şəxsdən şəxsə dəyişə bilər və həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə bilər.

Şişkinliklə birlikdə görülən əlamətlər bunlardır:

• Qarın Bölgəsində Şişlik: Şişkinliyin əsas əlaməti qarın bölgəsində artmış həcm hissidir. Bu vəziyyət qarın bölgəsindəki əzələlərin gərginləşməsi ilə birlikdə ortaya çıxır. Şişkinliklə birlikdə, qarın bölgəsindəki qaz yığılması səbəbiylə narahatlıq və ya gərilmə hissi yarana bilər. Bu hiss adətən qazın hərəkəti zamanı ortaya çıxır.
  
• Ağrı və Narahatlıq: Qarın şişkinliyi yüngüldən şiddətliyə qədər dəyişən ağrı və narahatlıq hissi ilə gələ bilər. Bu ağrı qarın bölgəsində yayılan bir xarakterə sahibdir.
  
• Ürəkbulanma və Həzmsizlik: Ürəkbulanma və həzmsizlik kimi həzm problemləri şişkinliyə əşlik edə bilər. Yeməkdən sonra bu əlamətlər daha belirgin ola bilər.
  
• Qəbizlik və ya İshal: Həzm sistemi problemlərinə bağlı olaraq qəbizlik və ya ishal kimi bağırsaq hərəkətlərində dəyişikliklər meydana gələ bilər.
  
• Yorğunluq və Halsızlıq: Xroniki olaraq görülən qarın şişkinliyi, davamlı narahatlıq hissi səbəbiylə enerji səviyyələrində düşüşə səbəb ola bilər. Bu vəziyyətdə şəxs ümumiyyətlə yorğun və halsız hiss edə bilər.
  
• Tənəffüs Çətinliyi: Həddindən artıq şişkinlik diafraqma hərəkətini məhdudlaşdıraraq tənəffüs çətinliyinə səbəb ola bilər. Bu vəziyyət xüsusilə şiddətli şişkinlik hallarında ortaya çıxır.

Qarında şişkinlik və köp niyə olur?

Həzm sistemindəki bir çox faktor qarında şişkinlik və köp hiss edilməsinə səbəb ola bilər. Bu vəziyyət çox zaman keçici olsa da, ciddi problemlər nəticəsində də meydana gələ bilər.

Şişkinliyin mümkün səbəbləri:

• Qaz Yığılması: Həzm sistemi aktivliyi ilə qidalar bağırsaqlardakı bakteriyalar tərəfindən fermentasiya prosesinə məruz qalır. Bu proses zamanı ortaya çıxan qaz, bədən tərəfindən xaricə atılmalıdır. Həzm edilməsi çətin olan bəzi qidaların həzmi daha çətin olduğundan, ortaya çıxan qaz miqdarı da artır. Bunun nəticəsində qaz tamamilə xaricə atıla bilməz və şişkinliyi meydana gətirə bilər.
  
• Yavaş Həzm: Yavaş həzm, qidaların normaldan daha uzun müddət boyunca bağırsaqlarda qalmasına və fermentasiyasına daha çox fürsət verir. Bu vəziyyət, bağırsaqlarda yığılan qaz və həzm məhsulları səbəbiylə qarın bölgəsində şişkinliyə yol açır.
  
• Həzm Sistemi Problemləri: İrritabl bağırsaq sindromu (IBS), laktoz intoleransiyası və çölyak xəstəliyi kimi həzm sistemi problemləri qidaların normal şəkildə həzm edilə bilməməsi və ya sorula bilməməsi nəticəsində qarın şişkinliyinə səbəb ola bilər.
  
• Qəbizlik: Qəbizlik, bağırsaq hərəkətlərinin yavaşlaması və nəcisin normaldan daha uzun müddət bağırsaqlarda qalması deməkdir. Bu vəziyyət, bağırsaq içəriyinin yığılmasına və qarın bölgəsində şişkinliyə səbəb ola bilər.
  
• Yüksək Lifli Qidalar: Lifli yeməklər həzm prosesini sürətləndirə bilər amma eyni zamanda bağırsaqlarda daha çox qaz əmələ gəlməsinə də yol aça bilər. Bu vəziyyət, qarın bölgəsində şişkinliyi təhrik edə bilər.
  
• Maye Tutulumu: Bədəndə abnormal maye yığılması adətən hormonal dəyişikliklər və ya bəzi sağlamlıq problemləri səbəbiylə ortaya çıxır. Bunun nəticəsində qarın bölgəsində şişkinliyə səbəb ola bilər.
  
• Allergiyalar: Bəzi yeməklər və ya içki allergiyaları bədənin reaksiyası olaraq qarın şişkinliyinə yol aça bilər. Stress və Narahatlıq: Stress və narahatlıq, həzm sisteminin normal funksiyalarına təsir edə bilər və bağırsaq hərəkətlərini yavaşladaraq qaz yığılmasına səbəb ola bilər.

Qarında köp və şişkinliyin müalicəsi

Bir çox şəxsin gündəlik həyatına təsir edən yaygın problemlər arasında qarında köp və şişkinlik yer alır. Bu narahatlığı yüngülləşdirmək və ya önləmək üçün təbii həllər və həyat tərzi dəyişiklikləri tətbiq edilə bilər.

Qarın şişkinliyi, adətən həzm sistemi problemlərinə bağlı olaraq ortaya çıxan bir simptomdur. Bu cür problemlər spesifik bir diaqnoz tələb edir və müalicə altında yatan səbəblərə bağlı olaraq dəyişə bilər.

Tibbi bir müalicəyə başlamadan öncə, şişkinliyin səbəbini müəyyən etmək üçün bir həkim mütəxəssis ilə görüşmək önəmlidir.

Qastroenteroloq həkim xəstənin tibbi keçmişini dəyərləndirərək, fiziki müayinə edərək və lazım olduqda laboratoriya testləri və qastroskopiya (zond udmaq) müayinəsi istifadə edərək qarın şişkinliyinin səbəbini müəyyən edə bilərlər. Müalicə planı, diaqnoza bağlı olaraq müəyyən edilir.

Əgər qarında köp və şişkinlik, bağırsaq problemləri, irritabl bağırsaq sindromu (IBS), iltihabi bağırsaq xəstəliyi və ya digər həzm sistemi xəstəlikləri ilə əlaqələndirilirsə həkim xüsusi bir pəhriz, dərmanlar və ya digər müalicələri tövsiyə edə bilər.

Qarın şişkinliyi ilə başa çıxmaq üçün bir sıra metod vardır. İlk olaraq kifayət qədər su içmək önəmlidir çünki bu bədənin su balansını qoruyur və həzm sistemini dəstəkləyir. Eyni zamanda isti su torbası istifadə etmək əzələləri rahatlaşdıra bilər və qarın bölgəsindəki şişkinliyi azalda bilər.

Qarında köp və şişkinliyin qarşısını necə ala bilərik?

Qarın şişkinliyini önləmək üçün bir sıra tövsiyə və həyat tərzi dəyişiklikləri tətbiq edilə bilər.

Yavaşca yemək yemək: Sürətli yemək yemək, hava udma riskini artıra bilər. Yemək zamanı qidaları yavaş çeynəmək həzmi asanlaşdıra bilər və qarın şişkinliyini azalda bilər.

Qaz yaradıcı qidalardan çəkinmək: Brokoli, kələm, lobya kimi qaz yaradıcı qidalardan çəkinmək qarın şişkinliyini azalda bilər. Bu cür qidaların istehlakı məhdudlaşdırılmalı və ya münasib şəkildə bişirilməlidir.

Probiyotik qidalar istehlak etmək: Yoğurt, kefir kimi probiyotik ehtiva edən qidalar bağırsaq sağlamlığını dəstəkləyərək şişkinlik riskini azalda bilər.

İdman: Müntəzəm idman həzm sistemini tənzimləyə bilər və qarın şişkinliyini önləyə bilər. Yüngül tempolu gəzinti, yoga və ya üzmə kimi aktivliklər tövsiyə edilə bilər.

Kiçik Porsiyalar İstehlak Etmək: Böyük porsiyalardan çəkinmək və daha tez-tez amma kiçik yeməklər istehlak etmək həzm sistemini rahatlaşdıra bilər.

Stressdən Çəkinmək: Stress, həzm sisteminə təsir edə bilər və qarın şişkinliyinə səbəb ola bilər. Stresslə başa çıxma metodları, məsələn meditasiya və ya dərin nəfəs alma məşqləri, önləyici bir rol oynaya bilər.

Bu tövsiyələr sağlamlıq problemi olmayan və davamlı şişkinlik problemi olmayan şəxslər üçün keçərlidir.

Bir sağlamlıq problemi mövcud olduqda və ya şişkinlik və köp vəziyyəti davamlı hala gəldikdə mütləq lazımi müayinələr həyata keçirilməlidir.

Qarın şişkinliyinə yaxşı gələn yeməklər və içkilər

Bəzi yemək və içkilərin istehlakı ilə qarın şişkinliyi yüngülləşdirilə bilər. Unudulmaması lazım olan önəmli bir nöqtə, hər fərdin bədən quruluşunun fərqli olduğu və bəzi qidalara qarşı həssaslığı ola biləcəyidir.

Bu səbəbdən müəyyən bir qidanı qidalanmaya əlavə etməyə başlamadan öncə həkim və ya qidalanma mütəxəssisi məsləhəti almaq önəmlidir.

Qarında köp və şişkinliyə yaxşı gələ bilən qidalar bunlardır:

Zəncəfil Çayı: Zəncəfil iltihabəleyhinə xüsusiyyətlərə sahib ola bilən bir kök bitkidir. Bu səbəbdən zəncəfil çayı həzm sistemini rahatlaşdıraraq qaz yığılmasını azaltmağa kömək edə bilər. Eyni zamanda zəncəfilin mədə əzələlərini boşaldıcı təsiri də qarın şişkinliyini yüngülləşdirməyə dəstək ola bilər.

Nanə Çayı: Nanə çayı, həzm sistemindəki əzələləri rahatlaşdıra bilər və qaz əmələ gəlməsini azalda bilər. Nanə çayının spazmları həll edici xüsusiyyətləri qarın şişkinliyini yüngülləşdirməyə yarayan ən önəmli faktordur.

Probiyotik Qidalar: Probiyotik ehtiva edən qidalar həzm sistemindəki sağlam bakteriya populyasiyasını artıraraq həzm prosesinin daha nizamlı olmasına və şişkinlik əmələ gəlməməsinə kömək edə bilər. Amma probiyotiklərin yanlış və çox dozada istifadəsi də şişkinliyi artıra bilən bir faktordur. Bu səbəbdən mütləq həkim nəzarətində istifadə edilməlidir.

Anason Çayı: Anason çayı mədə və bağırsaq əzələlərini rahatlaşdıraraq həzm sistemindəki qaz yığılmasını azalda bilər və həzmi asanlaşdıra bilər.

Qarın şişkinliyinin davamlı və şiddətli olduğu hallarda bir sağlamlıq mütəxəssisinə müraciət etmək önəmlidir. Altda yatan ciddi bir sağlamlıq problemi şişkinliyin səbəbi ola bilər və mütəxəssis rəyi almaq müalicə prosesini doğru şəkildə istiqamətləndirə bilər.

Bu məlumat yalnız maarifləndirmə məqsədi daşıyır və tibbi məsləhət əvəzi deyildir. Hər hansı sağlamlıq problemləri üçün həmişə həkim mütəxəssis ilə məsləhətləşin.